Program KOS-zawał

Program KOS-zawał to kompleksowy i bezpłatny projekt w ramach ubezpieczenia zdrowotnego,
który jest skierowany do osób po przebytym zawale mięśnia sercowego. Obejmuje 4 moduły, w których skład wchodzą: pobyt w szpitalu, rehabilitacja kardiologiczna, elektroterapia oraz specjalistyczna opieka kardiologiczna przez 12 miesięcy liczone od dnia wystąpienia zawału. Program gwarantuje pacjentowi pobyt w oddziale kardiologicznym i ewentualne wszczepienie rozrusznika serca, indywidualnie opracowany plan leczenia, wizyty kontrolne, możliwość wykonania badań laboratoryjnych, fizjoterapię kardiologiczną, cykliczne wizyty w poradni kardiologicznej, wsparcie psychologa, konsultacje dietetyczne, a także szeroko pojętą edukację zdrowotną. Celem niniejszego przedsięwzięcia jest szybszy powrót do zdrowia i funkcjonowania w społeczeństwie, zapobieganie powikłaniom oraz zmniejszanie liczby zgonów wśród pacjentów kardiologicznych. Opisywany poniżej program jest realizowany w naszej placówce we współpracy z Centrum Kardiologii Inwazyjnej, Elektroterapii i Angiologii w Krośnie prowadzonego przez  Intercard Sp. z o.o. z siedzibą w Krakowie.

Jestem po zawale serca – co dalej?

Serce składa się z 2 przedsionków, 2 komór oraz licznych naczyń krwionośnych. Narząd ten pełni funkcję pompy ssąco-tłoczącej, która drogą krwi pomaga w transporcie tlenu, hormonów, przeciwciał
i substancji odżywczych, usuwaniu dwutlenku węgla oraz zbędnych produktów przemiany materii, a także regulacji temperatury w organizmie.

Zawał mięśnia sercowego jest poważną chorobą stanowiącą zagrożenie życia z powodu zamknięcia przepływu krwi przez naczynia krwionośne. Dochodzi wówczas do pęknięcia blaszki miażdżycowej
i wytworzenia zakrzepu skutkującego martwicą komórek serca.

Na wystąpienie zawału serca najbardziej narażone są osoby cierpiące na miażdżycę, nadciśnienie tętnicze, cukrzycę, nadwagę i otyłość, posiadające podwyższony poziom cholesterolu, palące papierosy, nadużywające alkohol, preferujące siedzący tryb życia i mające obciążenia genetyczne.

Zawał serca objawia się palącym i ściskającym bólem w klatce piersiowej promieniującym do szyi, szczęki, lewego ramienia, barku i/lub nadbrzusza, który nasila się przy wysiłku fizycznym. Dodatkowo chory może odczuwać duszność, nudności, osłabienie, wzmożoną potliwość oraz silny lęk przed śmiercią.
Ponadto może dojść do utraty przytomności i nagłego zatrzymania krążenia (NZK).

W przypadku wystąpienia wyżej wymienionych objawów należy w pierwszej kolejności ułożyć chorego w pozycji półsiedzącej minimalizując wykonywanie jakichkolwiek ruchów lub w pozycji bocznej bezpiecznej, gdy straci przytomność. Dalej należy zapewnić dostęp do świeżego powietrza, wezwać pogotowie ratunkowe i pozostać przy chorym kontrolując jego świadomość i oddech. W sytuacji, gdy u pacjenta wystąpi nagłe zatrzymanie krążenia należy wykonywać resuscytację krążeniowo-oddechową (RKO) do momentu przyjazdu karetki pogotowia. Jeśli podejrzewasz u siebie wystąpienie zawału serca nie czekaj – dzwoń na numer 112. Tu liczy się każda minuta!

Leczenie zawału mięśnia sercowego skupia się na podaniu leków o działaniu przeciwzakrzepowym, przeciwbólowym, zmniejszającym stężenie cholesterolu, regulującym pracę serca, a także udrożnieniu zablokowanego przez skrzep naczynia (koronarografia, angioplastyka tętnic wieńcowych).

Na profilaktykę zawału mięśnia sercowego składa się wiele czynności i określonych zachowań prozdrowotnych, których systematyczne przestrzeganie jest w stanie uchronić chorego przed ponownym incydentem kardiologicznym i tym samym wpłynąć na wydłużenie i jakość życia. Zalicza się tu: racjonalną dietę, aktywność fizyczną, rzucenie palenia, unikanie alkoholu, właściwe reagowanie na sytuacje stresowe, systematyczne kontrole lekarskie i codzienne pomiary ciśnienia tętniczego, leczenie chorób współistniejących.

Aktywność fizyczna

Szczególne znaczenie u osób po zawale mięśnia sercowego ma aktywność fizyczna, która bierze udział w obniżaniu ciśnienia tętniczego krwi, reguluje zawartość cholesterolu w organizmie, poprawia gospodarkę węglowodanową, co jest bardzo istotne u osób cierpiących na cukrzycę, zwiększa odporność, pozytywnie wpływa na kondycję psychiczną, poprawia wydolność organizmu, a przede wszystkim powoduje redukcję masy ciała. Dla osób po zawale mięśnia sercowego zaleca się spacery, nordic walking, pływanie, jazdę na rowerze i gimnastykę. Aktywność fizyczną po zawale serca wskazane jest rozpoczynać od spacerów z systematycznym zwiększaniem dystansów. Z czasem w miarę poprawy stanu zdrowia i po konsultacji z kardiologiem stopniowo zwiększa się częstotliwość i czas treningów. Finalnie dąży się do wykonywania przynajmniej 30 minutowego treningu każdego dnia. Należy pamiętać o tym, aby ćwiczyć 2h po spożyciu posiłku, a w przypadku wystąpienia objawów infekcji lub niekorzystnych warunków atmosferycznych zaplanowany na dany dzień trening wykonać w domu np. gimnastykując się. Istotnym jest także fakt, iż wykonywanie codziennych obowiązków nie zalicza się do aktywności fizycznej docelowo skierowanej w stronę poprawy kondycji układu sercowo-naczyniowego. W sytuacji wystąpienia niepokojących objawów tj. ból w klatce piersiowej, zawroty głowy, duszność, omdlenie należy bezzwłocznie przerwać trening i odpocząć. Gdy stan ten się przedłuża konieczne jest wezwanie karetki pogotowia. Po zakończeniu programu KOS-zawał, który gwarantuje pacjentowi możliwość regularnych ćwiczeń wspomagających pracę serca, rehabilitację kardiologiczną można kontynuować w ramach projektu Eurogym prolife przy ul. Bursaki 45.

Dieta

1. Posiłki spożywaj o regularnych porach. Przerwy pomiędzy posiłkami nie powinny być dłuższe niż 4h.
2. Staraj się „nie podjadać” między głównymi posiłkami.
3. Ostatni posiłek spożyj około 3-4 h przed wypoczynkiem nocnym.
4. Posiłki konsumuj powoli w pozytywnej atmosferze.
5. Przynajmniej trzy razy dziennie spożywaj warzywa i owoce.
6. Unikaj nadmiaru soli w diecie. Zastąp ją ziołami i naturalnymi przyprawami.
7. Ogranicz posiłki duszone i smażone na poczet pieczonych w piekarniku i gotowanych na parze.
8. Produkty bogate w tłuszcze zwierzęce zamień na produkty bogate w tłuszcze roślinne.
9. Pij wodę mineralną z niską zawartością sodu.
10. Ogranicz spożycie cukrów. (Źródło:

Farmakoterapia

Systematyczne przyjmowanie leków u pacjentów po zawale mięśnia sercowego zapobiega ponownym incydentom kardiologicznym, a tym samym zmniejsza ryzyko nagłej śmierci sercowej. Zalicza sie tu środki
o działaniu przeciwzakrzepowym, przeciwpłytkowym, obniżającym ciśnienie, poprawiającym pracę serca
i regulującym stężenie cholesterolu. Należy pamiętać o tym, aby leki popijać dużą ilością czystej wody. Zabronione jest odstawianie ich na własną rękę, modyfikowanie dawek czy łączenie z alkoholem. Tuż przed zażyciem konieczne jest zapoznanie się z ulotką dołączoną do opakowania. Wystąpienie wszelkich niepokojących objawów należy konsultować bezpośrednio z lekarzem. Tylko samodyscyplina i systematyczność w przyjmowaniu leków są w stanie uzyskać pozytywny wynik leczenia.

Regularne pomiary ciśnienia tętniczego

1. Pomiar ciśnienia przeprowadzaj o regularnych porach 2x w ciągu dnia i dodatkowo, gdy odczuwasz jakieś niepokojące dolegliwości np. ból i zawroty głowy, osłabienie, mroczki przed oczami, krwawienie
   z nosa, duszność itp.
2. 30 minut przed pomiarem nie pij kawy i nie pal tytoniu.
3. Godzinę przed zmierzeniem ciśnienia nie spożywaj obfitych posiłków.
4. Usiądź w wygodnej pozycji i stabilnie ułóż lewą rękę na wysokości serca.
5. Mankiet do pomiaru ciśnienia załóż nad lewym zgięciem łokciowym.
6. Nie zakładaj mankietu na ubranie.
7. W trakcie pomiaru ciśnienia nie rozmawiaj ani nie wykonuj gwałtownych ruchów. Oddychaj spokojnie.
8. Wyniki pomiarów zapisuj w dzienniczku samokontroli.
9. W przypadku podwyższonych wartości ciśnienia odczekaj kilka minut i ponownie dokonaj pomiaru.
10. W sytuacji wysokich wartości ciśnienia tętniczego i wystąpienia dodatkowych objawów skontaktuj się z lekarzem.

Najważniejsze badania kardiologiczne

EKG, czyli elektrokardiografia to podstawowe badanie, które pozwala na rozpoznawanie zaburzeń funkcjonowania serca. Jest całkowicie bezpieczne i bezbolesne, może być wykonywane u każdego bez żadnych ograniczeń, a przede wszystkim jest dostępne w każdej placówce medycznej. Nasza przychodnia dysponuje aparatem EKG Flexi z oprogramowaniem Cardio Point C600 wraz z modułem SDS, który służy do oceny ryzyka nagłej śmierci sercowej. Sprzęt ten po wykonaniu badania samodzielnie przesyła, przetwarza i analizuje uzyskany zapis pracy serca wychwytując nawet minimalne odstępstwa od przyjętych norm w oparciu o najnowsze kryteria.

Zalecenia dla pacjentów mających mieć wykonywane EKG

1. Nie zapomnij skierowania od lekarza.
2. Odpocznij kilka minut przed badaniem.
3. Zgłoś pielęgniarce, jakie leki przyjmujesz i czy odczuwasz jakieś dolegliwości np. duszność, ból
   w klatce piersiowej.
4. Jeśli masz nadmiernie owłosioną klatkę piersiową konieczne będzie jej częściowe golenie.
5. Zdejmij biżuterię i zegarek.
6. Połóż się na kozetce w pozycji na plecach, odsłoń klatkę piersiową, nadgarstki i kostki.
7. W trakcie badania oddychaj spokojnie, nic nie mów i nie wykonuj gwałtownych ruchów.

Holter to specjalnie zaprogramowane urządzenie, które służy 24-godzinnemu lub 48-godzinnemu badaniu pracy serca. Wyróżnia się dwa rodzaje holterów: EKG, który pozwala ocenić akcję serca oraz ABPM umożliwiający analizę ciśnienia tętniczego krwi. Badanie jest bezpieczne, bezbolesne i nie wymaga specjalnego przygotowania.

Zalecenia dla pacjentów poddanych badaniu holterem

1. Badanie wymaga skierowania od kardiologa. Nie zapomnij go w dniu, w którym ma być założony.
2. Na badanie przyjdź ubrany w wygodny strój, który nie krępuje ruchów.
3. Przed badaniem zgłoś pielęgniarce, jakie leki przyjmujesz i czy masz założony kardiostymulator. Podaj swoją wagę i wzrost.
4. Po założeniu holtera normalnie wykonuj czynności dnia codziennego bez nadmiernego oszczędzania się i przemęczania wówczas zapis będzie najbardziej miarodajny i pozwoli na wykrycie zaburzeń pracy serca.
5. Mając założony holter nie bierz prysznica, nie kąp się, nie zanurzaj się w wodzie ani nie pływaj, ponieważ wilgoć może zakłócić pracę urządzenia lub go trwale uszkodzić.
6. W przypadku holtera ciśnieniowego na czas pomiaru ciśnienia ułóż rękę luźno wzdłuż ciała, spokojnie oddychaj i nie wykonuj gwałtownych ruchów.
7. Dbaj o to, by kable odchodzące od elektrod lub mankietu nie wystawały poza ubranie.
8. Na noc załóż ciaśniejszą piżamę. Zabezpieczy to przed nieumyślnym odpięciem elektrod.
9. Gdy czujesz, że mankiet lub pas utrzymujący holter jest zbyt ciasny albo zbyt luźny zaraz po wykonaniu kolejnego pomiaru ciśnienia dostosuj jego rozmiar do swoich potrzeb.
10. Nie wyłączaj urządzenia, ani nie wciskaj żadnych przycisków.
11. Na czas badania nie używaj poduszek i kocy elektrycznych, gdyż mogą zakłócić one wynik badania.
12. Gdy usłyszysz sygnał dźwiękowy zachowaj spokój i sprawdź, czy któraś z elektrod nie uległa odczepieniu. Jeśli tak to załóż ją w miejsce, w którym była.
13. Prowadź dziennik samoobserwacji skrupulatnie notując wszystkie czynności, spożyte posiłki i występujące objawy. Z pewnością ułatwi to lekarzowi postawienie trafnej diagnozy.
14. W przypadku znacznego pogorszenia stanu zdrowia skontaktuj się z lekarzem.

Test wysiłkowy to badanie diagnostyczne pozwalające ocenić pracę serca w trakcie wysiłku fizycznego. Służy do oceny wszczepionego kardiostymulatora, wydolności serca po przebytym zawale, ustalenia przyczyny zaburzeń rytmu serca, ale przede wszystkim diagnostyki choroby niedokrwiennej. W trakcie badania pacjent ćwiczy na bieżni lub rowerku stacjonarnym i w miarę upływu czasu wykonuje ćwiczenia wymagające coraz większego nakładu energii, a tym samym większego obciążenia serca. Chory ma założone na klatkę piersiową specjalne elektrody pozwalające na stałe monitorowanie  pracy serca. Zapis z EKG w trakcie badania ukazuje wydolność serca w momencie wykonywania aktywności fizycznej. Czas trwania testu wysiłkowego jest uzależniony od stanu badanego, zazwyczaj trwa od kilku do kilkunastu minut.

Zalecenia dla pacjentów mających wykonywany test wysiłkowy

1. Badanie wymaga skierowania od kardiologa. Nie zapomnij go mieć ze sobą w dniu, w którym ma być wykonywane.
2. Jeśli masz, zabierz ze sobą wszystkie wyniki dotychczas wykonanych badań.
3. Skonsultuj się wcześniej z lekarzem czy leki, które przyjmujesz na stałe masz zażyć w dniu przeprowadzanego testu.
4. Przyjdź na badanie 15-20 minut wcześniej, aby móc odpocząć przed jego wykonaniem.
5. Na 3 godziny przed badaniem nie spożywaj posiłków, nie pij kawy, ani nie pal papierosów.
6. 12 godzin przed badaniem unikaj nadmiernego wysiłku fizycznego. Na badanie przyjdź wypoczęty.
7. Załóż wygodny strój i obuwie sportowe.
8. W trakcie badania do klatki piersiowej zostaną przyklejone elektrody EKG. Jeśli masz nadmiernie owłosioną klatkę piersiową konieczne będzie jej golenie.
9. Przed badaniem zostanie wykonane EKG spoczynkowe i weryfikacja ewentualnych przeciwwskazań do jego przeprowadzenia tj. ból w klatce piersiowej z towarzyszącymi zmianami w EKG, zawroty głowy, bladość lub zasinienie powłok skórnych, zaburzenia rytmu serca, duszność, infekcje, choroby narządu ruchu. Koniecznie zgłoś wszystkie niepokojące Cię objawy.
10. Gdy w trakcie badania zaczniesz odczuwać jakieś niepokojące dolegliwości natychmiast poinformuj o tym lekarza lub pielęgniarkę.
11. Badanie możesz przerwać na własne życzenie wciskając odpowiedni przycisk.
12. Nie wstydź się zadawać pytań.
13. Po wykonaniu badania odpocznij, napij się wody.

ECHO serca przezklatkowe to badanie, które za pomocą ultradźwięków pozwala uwidocznić duże naczynia krwionośne i struktury serca. Dzięki niemu możliwa jest diagnostyka choroby niedokrwiennej serca, zapalenia wsierdzia, zapalenia mięśnia sercowego czy choroby zakrzepowej. Badanie nie wymaga specjalnego przygotowania i jest całkowicie bezbolesne. Trwa około 15 do 30 minut, może być wykonywane zarówno u dzieci, seniorów, jak i ciężarnych bez żadnych ograniczeń czasowych.

Zalecenia dla pacjentów mających wykonywane ECHO serca przezklatkowe

1. Badanie wymaga skierowania od kardiologa. Nie zapomnij go mieć ze sobą w dniu, w którym ma być wykonywane.
2. Jeśli masz, zabierz ze sobą wszystkie wyniki dotychczas wykonanych badań.
3. Załóż wygodne ubranie, które nie ogranicza ruchów.
4. Na czas badania zdejmij biżuterię z szyi.
5. Na badanie przyjdź kilka minut wcześniej tak, aby móc odpocząć przed jego wykonaniem.
6. Badanie polega na naniesieniu specjalnego żelu pozwalającego na wnikanie fali ultradźwiękowej
   i przyłożeniu głowicy USG, stąd też konieczne jest położenie się na kozetce i odsłonięcie klatki piersiowej.

Słowniczek pojęć:

AED – automatyczny defibrylator zewnętrzny; specjalnie zaprogramowane urządzenie, które rozpoznaje zatrzymanie akcji serca i generuje impulsy elektryczne mające na celu przywrócenie  pracy serca. Za pomocą głosowych i wizualnych poleceń informuje ratującego co ma po kolei robić. Używane jest przy resuscytacji krążeniowo-oddechowej, nie wymaga specjalistycznych kwalifikacji, jest proste w obsłudze i całkowicie bezpieczne.

Cholesterol – związek chemiczny powstający w wątrobie i dostarczany z żywnością, który jest niezbędny
do produkcji witaminy D, hormonów i kwasów żółciowych. Nadmiar cholesterolu zwiększa ryzyko miażdżycy
i powikłań z nią związanych.

Diabetyk – osoba cierpiąca na cukrzycę.

Glikemia – stężenie glukozy we krwi.

Hiperglikemia – nadmiar glukozy we krwi.

Insulinoterapia – metoda leczenia cukrzycy polegająca na podawaniu insuliny, której zadaniem jest obniżenie stężenia glukozy we krwi.

Miażdżyca – choroba przewlekła rozwijająca się przez wiele lat i polegająca na tworzeniu się złogów w naczyniach, które w konsekwencji mogą prowadzić do zawałów, udarów oraz zatorów.

Nadciśnienie tętnicze – stałe utrzymywanie się wartości ciśnienia tętniczego krwi powyżej 140/90 mmHg. Nieleczone prowadzi do miażdżycy naczyń krwionośnych, zawału serca, niewydolności krążenia i nerek.

Normoglikemia – prawidłowy poziom cukru we krwi.

NZK – nagłe zatrzymanie krążenia; ustanie pracy serca i oddechu wymagające natychmiastowego podjęcia resuscytacji krążeniowo-oddechowej.

RKO – resuscytacja krążeniowo-oddechowa; czynności mające na celu przywrócenie u człowieka oddechu
i krążenia krwi polegające na zabezpieczeniu miejsca zdarzenia, wezwaniu pomocy, udrożnieniu dróg oddechowych, uciskaniu klatki piersiowej, wdmuchiwaniu powietrza do ust poszkodowanego i jeśli jest dostępne –  użyciu AED.

Troponina – białko, które wpływa na skurcz mięśnia sercowego. W przypadku zawału serca dochodzi do wzrostu jego stężenia we krwi.

Opracowanie Aleksandra Rajchel – mgr pielęgniarstwa , prowadząca edukację zdrowotną w ramach programu Kos-zawał realizowanego przez Centrum Zdrowia EUROMED Sp. z o.o.  na zlecenie i we współpracy  z Centrum Kardiologii Inwazyjnej, Elektroterapii i Angiologii w Krośnie prowadzonego przez  Intercard Sp. z o.o. z siedzibą w Krakowie.